3 marca 2021 - Weterynarz Leszno - Gabinet Weterynaryjny MISIU

Żywienie psów seniorów

Dieta psów różni się od diety ich przodków żyjących w naturze. Odmienna jest też częstotliwość spożywanych posiłków. Podczas gdy pies zjada regularnie produkty, które przygotuje człowiek, to jego dziko żyjący pobratymiec jada nieregularnie i tylko to, co sam upoluje. Zmiana sposobu odżywiania, jaka nas trapiła w związku z socjalizacją psów niekoniecznie była dla nich korzystna. Jednak starania specjalistów mające na celu optymalizację procesu żywienia doprowadziły do sytuacji, w której dysponujemy odpowiednio dobranymi składnikami pokarmowymi, odpowiadającymi fizjologicznym potrzebom żywieniowym psów.

Każdy etap życia psów (szczenię, pies dorosły, pies stary) wymaga innego sposobu żywienia. Dzisiejszy artykuł dotyczy żywienia psów starszych. Mówimy, że pies wchodzi w okres starości w wieku ok. 6. roku życia (psy duże) lub 8. roku życia (psy małe). Starzejące się narządy nie spełniają już wtedy w pełni swoich funkcji, zmienia się metabolizm i zapotrzebowanie na poszczególne składniki pokarmowe.

Spadek aktywności fizycznej w okresie starości, następujące spowolnienie przemian metabolicznych oraz zmniejszenie się tkanki mięśniowej na rzecz tkanki tłuszczowej zwiększają ryzyko otyłości, a w konsekwencji zwiększają zapadalność na choroby układu krążenia i układu kostno-stawowego. W diecie powinno znaleźć się mniej tłuszczu, a więcej łatwostrawnego i dobrze przyswajalnego białka (drób, ryby).

Następujące z wiekiem spowolnienie perystaltyki jelit prowadzi do zaparć. Dietę należy wzbogacić we włókno (marchew, buraki).

Zmniejszenie produkcji śliny i soku żołądkowego, a także zmiany w budowie jelit (zmniejszenie się kosmków jelitowych) utrudniają trawienie i wchłanianie pokarmu. Posiłek należy podzielić na kilka mniejszych porcji i podawać o stałej porze. Użyte składniki powinny być możliwie najlepszej jakości.

U starych psów dość często występują problemy z uzębieniem. Należy unikać podawania kości (także ze względu na trudność ich trawienia).

Z wiekiem zwiększa się ryzyko wystąpienia zmian zwyrodnieniowych stawów. Procesy zwyrodnieniowe można spowolnić stosując odpowiednie dodatki. Dietę należy suplementować substancjami o działaniu chondroprotekcyjnym (ochronnym dla chrząstki stawowej) takimi jak glukozamina i siarczan chondroityny.

Starsze psy wykazują zwiększone zapotrzebowanie na witaminy z grupy B, witaminę A, E, K. Dietę domową należy wzbogacić odpowiednim preparatem witaminowo-mineralnym.

Bez względu na wiek zwierzęcia, należy zapewnić zawsze dostęp do czystej i świeżej wody. W przypadku wystąpienia schorzeń określonych narządów lub układów wymagana jest konsultacja z lekarzem weterynarii i ustalenie indywidualnej diety (wątrobowa, nerkowa itp.).

Kupujemy psa – decyzja krok po kroku

Związek człowieka z psem trwa już ponad 12 tysięcy lat. Na przestrzeni czasu zmieniło się wiele w stosunkach między tymi czworonogami a ludźmi. Pies udomowiony (Canis lupus familiaris) pochodzący najprawdopodobniej od wilka (Canis lupus) swoją wędrówkę z ludźmi rozpoczął w Azji Wschodniej, skąd rozprzestrzenił się po całym świecie.

Bezwzględny wiatr cywilizacji rozwiał ostatecznie pierwotną funkcję, jaką spełniał w społeczeństwie opisywany tutaj najstarszy udomowiony ssak mięsożerny. Pies w większości przypadków z nieocenionego pomocnika w walce o pożywienie i oddanego obrońcy, stał się towarzyszem życia, partnerem do zabaw i tylko niekiedy pełni jeszcze tak odpowiedzialne funkcje, jak ratowanie ludzkiego życia czy też pomoc w naszej ludzkiej niepełnosprawności.

Decydując się na zakup psa musimy mieć świadomość, że wiążemy się z tym stworzeniem nawet na kilkanaście lat. Podejmując właśnie taką decyzję, bierzemy na siebie wielką odpowiedzialność i należy się zastanowić czy jesteśmy w stanie jej sprostać. Zakup psa podyktowany tylko nagłym impulsem, panującą modą czy też spełnieniem chwilowej zachcianki dziecka, jest działaniem skrajnie nieodpowiedzialnym, które często prowadzi do zasilenia liczby porzuconych, bezpańskich psów, kończących często swój żywot w podupadających schroniskach.

Wybór naszego psa powinien być poprzedzony odpowiedzią na kilka istotnych pytań:

Jaką wybrać rasę? A wybierać mamy naprawdę w czym. Międzynarodowa Federacja Kynologiczna (FCI) wyróżnia około 400 ras psów. Kluczową rolę w wyborze rasy odgrywa nasz tryb życia i tak na przykład odpowiednią rasą dla osób lubiących życie rodzinne będzie labrador, dla ludzi aktywnych sportowo owczarek niemiecki, a dla domatorów shar-pei.
Pies czy suka? Suki są z reguły łagodniejsze niż psy. Musimy pamiętać, że w cyklu rozrodczym suki występuje okres cieczki, z którym mogą wiązać się pewne niedogodności, takie jak na przykład grono adoratorów podążające za naszą suczką podczas spaceru. Psy są bardziej temperamentne, czasem agresywne i skłonne do ucieczek.
W jakim wieku kupić psa? Uważa się, że najbardziej optymalnym momentem do zmiany otoczenia jest w przypadku szczeniąt wiek około 10 tygodni. Wejście w posiadanie psa dorosłego należy poprzedzić odpowiednim przygotowaniem tak właściciela jak i psa.
Kupujemy czy adoptujemy? Jeśli zależy nam na psie rasowym, powinniśmy poszukać odpowiedniego hodowcy lub poprosić o wskazówki Związek Kynologiczny czy też lekarza weterynarii. W sytuacji gdy rodowód nie odgrywa dla nas znaczenia, byłoby wspaniałą postawą adoptować psa ze schroniska i w ten sposób pomóc tym stworzeniom poczuć się dobrze i komfortowo. Wdzięczność z ich strony mamy gwarantowaną.

Podobnych pytań może być znacznie więcej i artykuł ich nie wyczerpuje. Ważne jest, aby zadać je sobie i swoim bliskim oraz umiejętnie na nie odpowiedzieć. Pamiętajmy, że podejmujemy decyzję, której konsekwencje mogą być dalekosiężne.

Korekcja uzębienia królika

Każdemu królikowi przychodzącemu do lecznicy rutynowo zaglądamy w zęby, badamy zgryz, omacujemy kości czaszki. Celem tych czynności jest wykluczenie zgrubień, które mogą świadczyć o obecności ropni, a także wykluczenie urazów.

Przeprowadzamy diagnostykę RTG w zależności od potrzeb i sytuacji. Problemy stomatologiczne u gryzoni i zajęczaków są niestety bardzo częste.

Jeśli zauważysz, że zwierzak:

ślini się,
chudnie/ma biegunkę,
nie ma apetytu,
ma zmierzwioną, nastroszoną sierść,
jest osowiały,

-udaj się z nim do lekarza weterynarii. Nawet niespecyficzne objawy mogą sugerować problemy z uzębieniem.

Skorygowane przez lekarza zęby najczęściej odrastają, potrzebna jest zmiana diety, stała korekcja zębów już do końca życia zwierzaka, badanie kliniczne jamy ustnej. Zalecamy kontrole stomatologiczne co 3 miesiące.

Sterylizacja królicy

Zabieg sterylizacji u królic, tak samo jak u innych samic, zapobiega chorobom układu rodnego i gruczołu mlekowego, eliminuje się w ten sposób ryzyko występowania nowotworów i zapaleń. Także po takim zabiegu, gdy krew zwierzęcia oczyści się z krążących hormonów płciowych i nie ma ich dalszej produkcji, usposobienie zwierzęcia jest bardziej pozytywne dla właściciela, są spokojniejsze, możemy w ten sposób wyeliminować agresję. Najpopularniejsza z metod antykoncepcyjnych, gdyż jak wiadomo owulacja u królików jest prowokowana, występuje podczas aktu kopulacji.

U królic rzadziej niż u suk czy kotek wykonuje się zabieg sterylizacji, gdyż zwierzęta te są bardziej wrażliwe na znieczulenie i tym samym istnieje większe ryzyko powikłań po zabiegu. Anatomia górnych dróg oddechowych również utrudnia intubację zwierzaka podczas znieczulenia, niezbędny jest zatem stały monitoring oddechu i pracy serca, dogrzewanie ciała, gdyż zwierzęta te bardzo szybko ulegają wychłodzeniu.

Zabieg można przeprowadzić w każdym wieku, jednak im wcześniej, tym lepiej. Optymalny wiek to ok. 5 miesięcy. Absolutnie podczas przygotowywania królicy do zabiegu sterylizacji nie stosujemy głodówki, gdyż w przewodzie pokarmowym zachodzą dwa procesy chemiczne – fermentacja treści przez bakterie i trawienie przez enzymy trawienne. Jeśli zastosowalibyśmy głodówkę, „zabilibyśmy” bakterie niezbędne do prawidłowej pracy przewodu pokarmowego. Postępować należy wręcz odwrotnie królik – cały czas ma mieć dostęp do świeżej wody i sianka. Ograniczyć do minimum pokarmy soczyste, zielonki.

Po zabiegu należy zapewnić zwierzakowi ciepło (wskazany termofor), ciszę, bacznie obserwować szczególnie pierwszą dobę po zabiegu. Przez kilka dni ograniczyć hasanie po mieszkaniu, obserwować ranę, czy nie pojawia się wysięk, zwracać uwagę na ilość spożywanych pokarmów i oddawanie moczu i kału.

W razie jakichkolwiek niepokojących objawów – koniecznie skontaktować się z lekarzem weterynarii.

Kastracja samca królika

Wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu kastracji u samców jest agresja, znaczenie moczem. Jeśli samiec mieszka w jednej klatce z samiczką, a nie chcemy miotów, albo jeśli dwa samce mieszkają razem, by uniknąć walk między nimi wtedy również taki zabieg jest zalecany.

Wskazaniem do kastracji są także zmiany nowotworowe jąder. Możemy poddawać zabiegowi już 3-miesięczne zwierzę, a także oczywiście starsze osobniki. Pamiętajmy, że nawet po kastracji samiec jest jeszcze “płodny” do 6. tygodni, więc mimo wszystko należy w tym czasie izolować go od samiczki.

Na dobę przed operacją należy podawać uszakowi siano, susz i wodę, odstawić granulaty, zielonkę, ponieważ pod wpływem narkozy spowalnia się metabolizm zwierzaka, dochodzi do fermentacji treści w przewodzie pokarmowym i może doprowadzić do niebezpiecznych wzdęć. Nie ma obaw, że pod wpływem znieczulenia królik zachłyśnie się treścią pokarmową, bo króliki nie wymiotują.

Przed zabiegiem zwierzę jest badanie klinicznie, jeśli lekarz weterynarii nie zgłasza przeciwwskazań przystępujemy do działania. Po kastracji królik pozostaje jeszcze pod naszą kontrolą. Do momentu całkowitego wybudzenia z narkozy jest dogrzewany, podane ma leki przeciwbólowe i antybiotyk.

Zalecenia dla właściciela: trzymanie zwierzaczka na podłożu z papierowych ręczniczków do czasu zagojenia rany lub na innym podłożu, które mechanicznie nie będzie drażniło ran pooperacyjnych, obserwacja oddawania moczu i kału, obserwacja apetytu. Nienarażanie królika na przeciągi, a w razie spostrzeżenia jakichkolwiek niepokojących objawów konieczny jest jak najszybszy kontakt z lekarzem weterynarii. Zalecamy 2 wizyty kontrolne po zabiegu w celu obserwacji procesu gojenia ran.

Żywienie żółwia czerwonolicego

Żółw czerwonolicy jest drapieżnikiem i trzeba o tym pamiętać, układając menu. W naturze bazę pokarmową stanowią drobne ryby, larwy owadów, mięczaki, znaleziona w wodzie padlina, a tylko niewielki procent diety stanowią rośliny, takie jak np. rzęsa wodna.

W niewoli u człowieka, żeby żółw mógł przeżyć w dobrym zdrowiu 30 lat, bo tyle osobniki takie żyć powinny, trzeba tak ułożyć jadłospis, by stosunek pokarmu zwierzęcego do roślinnego wynosił ok. 1:1.

Młode żółwie karmimy codziennie, dorosłe zaś 2-3 razy w tygodniu i należy pamiętać, by 1 x w tygodniu podać im preparat mineralno-witaminowy koniecznie z witaminą A i D3.

Ilość pokarmu dla żółwia o masie ciała ok. 1,5 – 2 kg to ok. 100 g ryb (lub innych wodnych stworzeń, takich jak krewetki, ochotka, gammarus, ślimaki ze skorupką, także czasami można im dać do zjedzenia dżdżownicę) i ok. 50-100g mielonych warzyw. Trzeba pamiętać o tym, że kupowany w sklepie zoologicznym sztuczny preparat do karmienia żółwi wodnych jest mocno zbilansowany i tuczący, tym samym wystarczy takiemu 2-kilogramowemu żółwiowi dosłownie 30-50 g komercyjnego preparatu. Jeśli już kupiliśmy w sklepie preparat do karmienia żółwi wodnych, to niech on stanowi jedynie 1/4 część posiłku, a pozostałe 3/4 – naturalny pokarm zwierzęco-roślinny w stosunku 1:1.

Nie stosujmy monodiety, gdyż wkońcu doprowadzi ona do poważnych niedoborów żywieniowych, osteodystrofii i wkońcu do poważnej choroby zagrażającej życiu zwierzęcia.

Nie karmimy żółwi wodnych wieprzowiną, wołowiną, koniną, wędlinami, kurczakiem itp. Mogą one stanowić jedynie przysmak od czasu do czasu i to w małej ilości.

Żywienie legwana zielonego

Najważniejsze jest urozmaicenie diety roślinnej tego zwierzęcia, ponieważ jak i u każdego innego żywego organizmu, każda monodieta jest szkodliwa, prowadzi do niedoboru składników odżywczych, minerałów, z czasem do szeregu chorób, często niestety nieodwracalnych. Dieta legwana zielonego powinna składać się w 80% z liści, a w 20% z owoców oraz warzyw.

Czym karmić legwana zielonego? Chcielibyśmy przybliżyć listę roślin, które można stosować w diecie legwana. Zarówno latem jak i zimą, kiedy trudniej dostać świeże rośliny. Nie kupujcie wyłącznie substytutów w sklepach zoologicznych, suchej, twardej karmy – mimo iż smakuje jaszczurce, to jest wysokowartościowa, kaloryczna i prowadzi do otłuszczenia zwierzęcia, co jest niebezpieczne dla jego zdrowia.

DIETA LETNIA

ROŚLINY UPRAWNE

Babka lancetowata
Babka zwyczajna
Chrzan dziki
Czosnaczek pospolity
Koniczyna biała, koniczyna łąkowa, mogą być stosowane tylko jako dodatek codziennej diety z uwagi na zawartość glikozydów cyjanogennych, nie może w diecie legwana zielonego stanowić składnika dominującego.
Lucerna nerkowata -uwaga: kiełki lucerny zawierają szkodliwe substancje, które zanikają wraz ze wzrostem rośliny. Nie podajemy ich legwanowi!
Mniszek lekarski – Stosunek Ca:P – 2,8:1. Z uwagi na dobry stosunek wapnia do fosforu oraz „rozsądne” stężenie innych związków, mniszek nadaje się na suplement codziennej diety.
Stokrotka pospolita – kwiaty i liście stanowią znakomite wzbogacenie codziennej diety

ROŚLINY UPRAWNE:

Bazylia
Dynia
Fasola zwykła – tylko jako dodatek!
Marchew – zaleca się podawanie tylko części zielonej. Korzeń marchwi zawiera znaczne ilości szczawianów.
Melisa
Mięta
Ogórek
Oregano
Roszponka
Rozmaryn
Rukiew wodna
Rukola

DRZEWA I KRZEWY:

Brzoza
Jeżyna
Klon
Lipa
Malina
Morwa
Poziomka
Truskawka

KWIATY OGRODOWE (jadalne kwiaty i części zielone):

Begonia
Dalia
Hibiskus
Nasturcja
Róża

DIETA ZIMOWA

ROŚLINY Z HIPERMARKETÓW:

Bazylia – dodatek do codziennej diety.
Rukola – może stanowić składnik codziennej, zimowej diety
Kalarepa – kapustowate, podawać niewielkie ilości w diecie zimowej.
Marchew naciowa – tylko część zielona. Korzeń zawiera znaczne ilości kwasu szczawiowego. Kiedyś zalecano tartą marchew, jako wzbogacenie diety, jednak szkody wynikające z podawania tej części rośliny przekraczają korzyści. Nać marchwi w niezbyt dużej ilości można zimą podawać codziennie.
Rzodkiewka (liście) – zawiera dość duże ilości kwasu szczawiowego. Niewielkie ilości co drugi, trzeci dzień w sezonie zimowym dopuszczalne.
Sałata rzymska – na pewno lepsza niż rzodkiewka. Zawiera znaczne ilości witamin oraz składników mineralnych. W niedużych ilościach można stosować jako suplement diety zimowej
Roszponka – nie zawiera szkodliwych substancji, można podawać codziennie jako składnik diety.
Cukinia, ogórek – ścierane na tarce. Ogórek i cukinia należą do owoców niskokalorycznych, z niską zawartością minerałów i witamin. Biorąc jednak pod uwagę, że 95% ogórka to woda, świetnie nadaje się jednak jako „wypełniacz” w zimowej diecie. Można podawać codziennie.

ROŚLINY SUSZONE:

Jeszcze w okresie letnim można zasuszyć liście roślin łąkowych. Niektóre legwany nie chcą przyjmować takiego pokarmu. Jest na to skuteczny sposób. Ususzone kwiecie i liście mniszka, babki i innych roślin mieszamy z wilgotnymi, świeżymi liśćmi „pory zimowej”. Takie „oszukiwanie” sprawia, że nasz legwan przyjmuje cenne składniki odżywcze albowiem w procesie suszenia z roślin odparowuje głównie woda, natomiast pożądane wartości odżywcze pozostają.

KIEŁKI:

Aby wzbogacić zimową dietę legwana warto zakupić w sklepie przemysłowym lub ze zdrową żywnością, kiełkownice. Przy właściwym pielęgnowaniu uprawy średnio co 5 – 7 dzień dysponujemy świeżą uprawą kiełków. Rośliny nadające się dla legwana w uprawie kiełkowej:

rzodkiewka – w niewielkich ilościach, opisane wcześniej
rzeżucha – zawiera goitryny, zaleca się niewielkie ilości
słonecznik – (dla bardziej cierpliwych) wymaga częstych zabiegów pielęgnacyjnych, w przeciwnym razie pleśnieje. Można podawać codziennie.

SAŁATKI WARZYWNO-OWOCOWE

Owoce powinny stanowić najwyżej 20% diety legwana zielonego. Jako dodatek do codziennej diety, można przygotowywać sałatki owocowe, które stanowią cenną bombę witaminową. Unikamy cytrusów. Ich skład chemiczny znacznie ogranicza przyswajalność wapnia, który zimą jest szczególnie cennym minerałem. Nie podajemy też bananów, jabłek oraz gruszek. Natomiast korzystając z dobrodziejstwa hipermarketu, można zimą komponować sałatki z:

winogrona – nieduże ilości. Winogrona zawierają duże ilości cukru. Jednakże winogrona ułatwiają przemycanie suplementów witaminowo – minerałowych.
arbuzy – zawiera 92% wody i jest przysmakiem legwanów. Można podawać codziennie, również nadaje się też do przemycania suplementów.
melony
maliny

Oczywiście każda z wymienionych w tym rozdziale roślin nie stanowi wzorcowej diety dla naszego gada, jednak przy maksymalnym zróżnicowaniu składu codziennego pożywienia oraz przy założeniu, że sroga zima to w naszej szerokości geograficznej to stosunkowo krótki okres, dieta ta jest to do przyjęcia.

Szczepienia zwierząt – fakty i mity

Szczepienia od zawsze budzą pytania. Przedstawiamy fakty i mity na temat szczepień zwierząt.

Prawdą jest, że już 4-tygodniowe szczeniaki mogą zachorować na parwowirozę, kiedy to zanika już u nich odporność przekazana przez matkę. U szczeniąt nieszczepionych wraz z wiekiem wzrasta wrażliwość na zachorowanie na parwowirozę i tak: 6.tygodniowe – połowa osobników wrażliwa na zachorowanie, 8.tygodniowe szczenięta – większość jest wrażliwa, 12.tygodniowe nieszczepione maluchy – wszystkie są wrażliwe na zachorowanie. Aby tego uniknąć należy zapewnić szczeniętom serię szczepień (6., 9., 12. tydzień życia). Lepiej wybierać szczepionki z żywym zarazkiem niż z inaktywowanym. Pierwsze szczepienie preparatem o dużej koncentracji wirusa („PUPPY”).
Prawdą jest, że nie należy szczepić zwierząt mocno zarobaczonych, glistnica jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do szczepienia.
Prawdą jest, że po szczepieniu przez 2 tygodnie nie wolno dopuszczać do kontaktu zwierzęcia szczepionego z innymi zwierzakami o nieznanym statusie immunologicznym, ze zwierzętami chorymi, podejrzanymi o zakażenie.

Mitem jest, że szczepionki wieloskładnikowe uodparniają słabiej niż jednoskładnikowe. Można bez uszczerbku skuteczności stosować szczepionki 3-, 4- czy 5-składnikowe.
Mitem jest, że szczepionka przeciwnosówkowa może leczyć nosówkę. Natomiast może to uczynić surowica odpornościowa podana bardzo wcześnie.
Mitem jest, że każde szczenię czy kocię powinno być zaszczepione przeciw wszystkim chorobom, na które są szczepionki. Są tzw. szczepienia zasadnicze – powinno je otrzymać każde zwierzę (przeciw chorobom: nosówka, parwowiroza, choroba Rubartha, panleukopenia, herpeswirus kotów, kaliciwirus kotów, wścieklizna) oraz szczepienia dodatkowe – wskazane tylko, gdy jest większe ryzyko zachorowania na daną chorobę (przeciw chorobom u psów: leptospiroza, parainfluenza, borelioza, przeciw chorobom u kotów: białaczka, grzybica skórna, chlamydofiloza).
Mitem jest, że szczepienie jest zabiegiem zupełnie niegroźnym. Niekorzystne reakcje poszczepienne, choć bardzo rzadko, ale zdarzają się i należy o tym pamiętać.

Niepożądane skutki szczepień:

reakcje alergiczne (wstrząs anafilaktyczny, pokrzywka, kompleksy antygen-przeciwciało np.rogówka),
odczyny w miejscu iniekcji (ziarniniaki, odbarwienie włosa, u kotów mięsaki poszczepienne),
inne (immunosupresja poszczepienna, chorobotwórczość żywego szczepu szczepionkowego, brak skuteczności).

Otyłość u psów

Co dokładnie oznacza otyłość u psów? To stan patologiczny, charakteryzowany jako nadmiar odłożonej tkanki tłuszczowej powodującej zmiany różnych funkcji organizmu. Rasy, które w szczególności narażone są na problemy z otyłością, to : Labrador retriever, Cairn terier, Owczarek szkocki, Basset, Cavalier King Charles Spaniel, Beagle.

Kiedy wzrasta ryzyko otyłości u psów?

wiek: z uwagi na wolniejszą przemianę materii,
nadmiar tkanki tłuszczowej: u młodych zwierząt predysponuje do otyłości u starszych,
kastracja: predysponuje do otyłości u samców, a w szczególności u samic,
brak ruchu.

Szacowanie otyłości

Głównym problemem klinicystów jest oszacowanie stopnia otyłości zwierząt w przypadku, gdy waga optymalna nie jest znana.

Oszacowanie takie może być przeprowadzone wg prostych kryteriów:

znaczenie i lokalizacja złogów lipidowych,
struktura szkieletu widoczna lub nie,
wygląd sylwetki zwierzęcia.

Dolegliwości kliniczne związane z otyłością:

Istnieje mało danych klinicznych na ten temat (u psów). Niektórzy badacze ekstrapolowali wyniki swoich badań epidemiologicznych nad ludźmi na zwierzęta. Niektóre z ich spostrzeżeń nie zostały jednak udowodnione.

Na początku należy zaznaczyć, że otyłość może być wtórna w stosunku do innych chorób endokrynnych, jak np. cukrzyca czy niedoczynność tarczycy. Według danych klinicznych, 40% psów cierpiących na w/w choroby jest otyłych.

Otyłość może być wtórna do nadczynności kory nadnerczy (zespół Cushinga). W badaniach klinicznych 5 na 8 psów wykazuje złogi tłuszczu typowego dla otyłości. Niektóre terapie lekami mogą powodować polifagię (spożywanie nadmiaru pokarmu) i wtórnie nadmiar wagowy (leki przeciwdrgawkowe, sterydy).

Tak więc do klinicystów należy ocena czy nadmiar wagowy jest pierwotny czy też wtórny, a także wprowadzenie konsekwentnej terapii.

Objawy towarzyszące otyłości to głównie:

nietolerancja wysiłkowa (szybkie męczenie się),
problemy oddechowe (duszność),
wzrasta częstość dolegliwości sercowo-naczyniowych,
wzrasta częstość pracy serca,
wzrasta ciśnienie krwi,
wzrasta objętość plazmy.

Problemy ze stawami są częstsze u psów otyłych. Najczęściej są to:

zerwanie więzadła krzyżowego,
przepuklina krążków międzykręgowych,
dysplazja stawów biodrowych.

O czym jeszcze trzeba pamiętać w przypadku zwierząt z otyłością?

Zwierzę otyłe lub żywione pokarmami zawierającymi duże ilości tłuszczów jest mniej odporne na infekcje.
Występuje podwyższenie poziomu cholesterolu i lipoprotein we krwi.
U zwierząt otyłych wzrasta ryzyko związane z anestezją (znieczuleniem).
U zwierząt otyłych występują trudności w trakcie badania RTG, podczas badań palpacyjnych oraz podczas osłuchiwania.
Nie jest do końca jasna relacja między otyłością i problemami z reprodukcją, problemami skórnymi czy rakiem.

Etiologia i patogeneza: w procesie narastania otyłości wyróżniamy dwie fazy:

Faza dynamiczna trwająca od kilku miesięcy do kilku lat, charakteryzująca się wkładami energetycznymi większymi niż potrzeby. Te nadwyżki energii składowane są najpierw w postaci tłuszczu, prowodując zysk masy.
Faza statyczna, w trakcie której waga stabilizuje się, apetyt może być normalny bądź mniejszy (tłumaczy to obraz psa otyłego, który wg właściciela je niewiele).

Jest więc jasne, że aby osiągnąć poziom otyłości, musi istnieć nadmiar energii nad potrzebami do pewnego mementu w życiu – czasami wiele lat wcześniej.

Jednakże należy wziąć pod uwagę, że u zwierząt „ustabilizowanych” potrzeby energetyczne mogą wydawać się niskie, tym bardziej, że w tym stadium ćwiczenia fizyczne bywają bardzo ograniczone.

Przyczynami nieżywieniowymi otyłości bywają:

obniżone potrzeby żywieniowe,
przyczyny genetyczne,
brak ćwiczeń.

Problem stanowi ocena potrzeb energetycznych zwierząt. Niektóre zwierzęta wymagają większej bądź mniejszej ilości energii, aby utrzymać swoją stałą wagę. Współczynniki takie jak rasa, typ metaboliczny oraz stosunek masa mięśniowa-masa tłuszczowa wpływają jednakowo na potrzeby energetyczne. Praktycznie u zwierząt dorosłych ilość pożywienia oferowanego powinna być tak przystosowana, aby utrzymać stałą masę. Jest to najprawdopodobniej najprostsze rozwiązanie, aby uchronić mięsożerne przed otyłością.

Przyczyny żywieniowe otyłości zostały jasno określone:

dawka żywieniowa nie uwzględniająca potrzeb energetycznych (pies je wszystko co mu się da do jedzenia – „ad libitum”) oraz dodatki w postaci łakoci lub dopełniania kwasami tłuszczowymi (nie wliczonymi do wkładu energetycznego).
podawanie posiłków kompletnych bardzo apetycznych, bogatych w tłuszcze i cukry predysponujące do otyłości.

Właściciele psów otyłych interpretują generalnie dobry apetyt swoich psów jako znak dobrego zdrowia i mają tendencję do częstego podawania zwierzętom dodatków żywieniowych. Niektórzy właściciele popełniają błąd używając pożywienia jako półśrodka w celu uniknięcia znudzenia czy niszczenia przez niepilnowane zwierzęta. Jak widać, przyczyny żywieniowe będące przyczynami otyłości ciążą na właścicielu.

Leczenie zwierząt otyłych opiera się na 3. głównych punktach:

Uświadomienie psychologiczne właściciela.
Ćwiczenia fizyczne.
Wprowadzenie diety.

Leczenie chirurgiczne i przy pomocy leków jest mitem.

Ad.1. Jest to etap zasadniczy; ma za cel umotywowanie właściciela przedstawiając mu przyczyny i szkody otyłości, jak również korzyści z posiadania zwierzęcia w dobrej formie. Jasne tłumaczenie, ustawienie krzywej wagowej są elementami niezbędnymi do osiągnięcia sukcesu leczenia.

Ad.2. Ćwiczenia fizyczne mają za cel podniesienie wydatków energetycznych oraz zapobieżenie utracie masy mięśniowej i mineralnej kości. Podniesienie aktywności musi odbywać się w formie narastającej. Szybki marsz 30 minutowy lub 2 razy po 15 minut jest zalecany codziennie. Efekt redukcji wagowej związany z ćwiczeniami fizycznymi polepsza generalnie wytrzymałość zwierzęcia – są to elementy pozytywne dla właściciela

Ad.3. Leczenie dietetyczne.

Ograniczenia kaloryczne są jedyną dostępną alternatywą.

Musi więc zostać ustanowiony szczegółowy protokół we współpracy z właścicielem zwierzęcia.

Współpraca właściciela jest niezbędna.
Badanie kliniczne psa powinno dostarczyć następujących informacji: stan zdrowia, współistniejące dolegliwości, ocena nadwyżki wagowej (waga aktualna – waga optymalna).
Musi zostać ustanowiony cel, np.:
„Misiu musi stracić 5 kg w 30 tygodni”
Wymagane utraty masy: 3% na tydzień przez 6 pierwszych tygodni; 2% na tydzień począwszy od 7 tygodnia
Wybór pożywienia niskokalorycznego.
Określenie ilości pożywienia do podawania oraz podział posiłku.
Regularna ocena zwierzęcia, wykreślenie krzywej wagowej.
Pacjent po diecie musi mieć zapewnioną:
- ciągłość wagi
- wybór i ilość pożywienia

Dawka jest dobrana, aby zapewnić 40 do 60% energii niezbędnej do utrzymania wagi optymalnej.

Jeden z głównych problemów stojących przed klinicystami to dobór pożywienia dietetycznego. Niektórzy właściciele podają zwierzętom to samo pożywienie, ale w zredukowanej ilości, co ma niewielkie szanse powodzenia.

Zwierzę pozbawione pożywienia może przejawiać niemiłe zachowania: nerwowość, ujadanie, kradzieże żywności a czasem agresywność. Te zachowania zniechęcają właścicieli i dieta nie będzie miała szans powodzenia.

Sposób prowadzenia i kompozycja diety niskokalorycznej są tematami kontrowersyjnymi. Jednakże następujące punkty są jednomyślnie akceptowane.

Ograniczenie kaloryczne (40-60% energii niezbędnej do utrzymania wagi optymalnej) pociąga za sobą spadek wagowy. Jeżeli waga zwierzęcia nie spada, trzeba dodatkowo zredukować wkłady po wcześniejszym upewnieniu się, że właściciel nie podaje dodatków żywieniowych.
Pożywienie komercyjne przeznaczone do leczenia otyłości u mięsożernych powinno przedstawiać niską gęstość energetyczną. Pośród środków stosowanych do obniżenia gęstości energetycznej, przytoczmy dodatki włókna pokarmowego lub duże ilości wody w pożywieniu.
Redukcja masy tłuszczowej (maksymalnie do 10% suchej masy) jest polecana, aby zredukować gęstość energetyczną pożywienia. Ale ta redukcja ma swoje granice: poziom tłuszczy musi być wystarczająco wysoki, aby zapewnić niezbędną ilość podstawowych kwasów tłuszczowych.
Pożywienie powinno być kompletne, zrównoważone i możliwe apetyczne. W efekcie podaż jedzenia mało apetycznego pokarmu może powodować odmowę jedzenia, co nie jest zalecanym celem.
Frakcjonowanie dzienne pożywienia na 3-4 dawki wzmaga spalanie tkanki tłuszczowej.
Po utracie wagi, zalecane jest regularne ważenie psa i polecenie właścicielowi odpowiedniej karmy i ilości pożywienia. W przypadku braku w/w środków ostrożności obserwuje się efekt jojo (efekt odbicia).

Włókno pokarmowe w psiej diecie

Zalety włókna:

Włókno stanowi element rozrzedzający pożywienie i pozwala na obniżenie gęstości energetycznej
Włókna rozpuszczalne pozwalają na opóźnienie opróżniania przewodu pokarmowego i indukują wolniejsze wchłanianie składników odżywczych u psów.
Włókna nierozpuszczalne są elementami balastu, tworząc „pigułę” żywieniową o większej objętości i przyspieszają pasaż jelitowy.

Wady włókna:

Jest mało apetyczne.
Prowokuje obniżenie wchłaniania pewnych składników odżywczych (proteiny, minerały).
Zwiększa częstość oddawania kału.
Może także powodować problemy żołądkowo-jelitowe (zgazowanie, biegunki).

Wybór diety musi brać pod uwagę czynniki indywidualne: patologie żołądkowo-jelitowe oraz inne przeciwwskazania do diety z duża zawartością włókna.

Dodatkowo samo przepisanie diety bogatej we włókno nie zapewnia powodzenia.